اثر تنش خشکی پس از گرده‌افشانی بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک و کیفیت دانه ژنوتیپ‌های مختلف گندم

بخش عمده اراضی زیر کشت گندم جهان در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار گرفته است. در این مناطق نیاز آبی گندم در تمامی مراحل رشد و نمو به‌طور کامل برآورده نمی­شود. این تحقیق در همین راستا و به منظور بررسی اثر تنش کم آبیاری پس از گرده­افشانی بر کمیت و کیفیت عملکرد دانه و برخی از ویژگی‌های فیزیولوژیک ارقام مختلف گندم نان انجام شد. این آزمایش به‌صورت گلدانی طی سال زراعی 91-1390 در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه به‌صورت فاکتوریل سه فاکتوره برای صفات فیزیولوژیک و دو فاکتوره برای کمیت و کیفیت عملکرد و بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. سه فاکتور مورد بررسی عبارت بودند از: 1) تیمار رطوبتی در دو سطح عدم تنش (ظرفیت مزرعه) و تنش کم­آبی از مرحله گرده­افشانی تا پایان دوره رشد (30 درصد ظرفیت مزرعه)، 2) ژنوتیپ­های مختلف گندم (پیشتاز، DN-11، سیوند و مرودشت) و 3) زمان نمونه­گیری در دو سطح شامل: 11 و 17 روز بعد از گرده­افشانی بودند. نتایج نشان داد که در شرایط تنش و عدم تنش کم­آبی رقم مرودشت کم‌‌ترین عملکرد دانه را داشت. در بین دیگر ژنوتیپ­های مورد بررسی (در هر دو شرایط رطوبتی)، پیشتاز بالا‌ترین عملکرد دانه را داشت. کم‌‌ترین افت عملکرد دانه در شرایط تنش کم­آبی نسبت به شرایط عدم تنش نیز مربوط به رقم پیشتاز بود. اعمال تنش کم­آبی سبب شد که غلظت کلروفیل a و b، کلروفیل کل و کاروتنوئیدها، حداکثر کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II، شاخص زنده‎‎مانی و محتوای نسبی آب به‌طور معنی­داری کاهش یابد. هم‌چنین تنش کم­آبی سبب کاهش محتوی نشاسته و ماده خشک و افزایش محتوی فیبر و پروتئین دانه ژنوتیپ­های مورد بررسی گردید.